1. Sự cần thiết phải đổi mới hoạt động tuyển dụng đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính (CCHC)

 Tuyển dụng là quá trình đảm bảo cho tổ chức có đủ số lượng và chất lượng nhân sự cần thiết để thực hiện các mục tiêu và nhiệm vụ của tổ chức, là một trong những chức năng cơ bản của  quản lý nguồn nhân lực. Với bất cứ tổ chức nào, hoạt động tuyển dụng nhân lực cũng đóng một vai trò quan trọng. Hoạt động tuyển dụng nhân lực vào làm việc cho cơ quan hành chính nhà nước, hiện nay còn nhiều bất cập, khó đáp ứng được yêu cầu phát triển của xã hội. Những bất cập trong lĩnh vực tuyển dụng công chức thể hiện qua một số vấn đề sau đây:

- Xác định nhu cầu tuyển dụng chưa tốt, chưa khoa học. Tiêu chí tuyển dụng không giúp chọn được người phù hợp với vị trí cần tuyển dụng.

- Việc thu hút người lao động tham gia dự tuyển chưa được quan tâm đúng mức, thiếu công khai.

- Công tác tổ chức thi để chọn người có năng lực còn nhiều bất cập, đặc biệt là chưa chú trọng việc đánh giá động cơ của người tham gia dự tuyển.

- Hoạt động tập sự được tiến hành một cách hình thức, chưa phát huy được vai trò của tập sự.

- Việc lựa chọn công chức vào những vị trí quản lý, lãnh đạo còn có biểu hiện tiêu cực, cơ chế bổ nhiệm còn bất hợp lý.

- Kiến thức, kỹ năng, thái độ của một bộ phận những người làm công tác tuyển dụng chưa đáp ứng được yêu cầu của công việc.

Những hạn chế của hoạt động tuyển dụng đã gây ra nhiều hệ quả bất lợi cho tổ chức, ảnh hưởng tới hiệu quả hoạt động của cơ quan HCNN, cản trở hoạt động CCHC, kéo theo các vấn đề như: hiện tượng bỏ việc bất ngờ, gia tăng các chi phí đào tạo, ảnh hưởng tiêu cực tới bầu không khí làm việc của tổ chức, gia tăng các hoạt động như xử lý kỷ luật lao động, sa thải hay giải quyết khiếu nại…

Để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của xã hội và thích ứng với những thay đổi, CCHC là công việc cần phải làm thường xuyên. Đổi mới hoạt động tuyển dụng sẽ góp phần quan trọng để thực hiện các mục tiêu CCHC của nước ta giai đoạn 2011-2020, bởi hoạt động này có liên quan tới tất cả các mục tiêu của CCHC. Cụ thể là:

- Muốn cải cách thể chế phải bắt đầu từ đội ngũ cán bộ, công chức, những người “làm ra, vận hành và thay đổi” thể chế.

- Nâng cao chất lượng cán bộ, công chức là một trọng tâm của CCHC. Tuyển dụng tốt sẽ góp phần hình thành đội ngũ cán bộ, công chức có chất lượng, là yếu tố quan trọng để việc quản lý, sử dụng nhân lực hiệu quả. Bên cạnh đó, công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức đóng vai trò đặc biệt quan trọng, nhưng muốn làm tốt công tác này, cần phải tuyển chọn được những công chức có năng lực, có thái độ, ý thức học tập tích cực. Trong một số cơ quan HCNN, do công tác tuyển dụng chưa tốt đã tuyển vào tổ chức những công chức kém năng lực nên gặp không ít khó khăn khi tiếp thu kiến thức; thậm chí, có một số ít đi học theo kiểu đối phó khiến cho việc đào tạo, bồi dưỡng đạt kết quả không cao.

- Một trong những mục tiêu của CCHC trong giai đoạn tới là tăng mức độ hài lòng của người dân khi giải quyết các thủ tục hành chính. Việc làm hài lòng người dân sẽ ngày càng khó hơn bởi đời sống kinh tế - xã hội ngày càng phát triển, dân trí ngày càng cao và theo đó, yêu cầu của người dân về chất lượng dịch vụ công sẽ ngày một cao hơn. Để có thể tăng mức độ hài lòng của người dân, việc đầu tiên là phải làm tốt khâu tuyển dụng. Tuyển dụng tốt mới có thể có được những công chức làm việc hiệu quả, có khả năng liên tục tự học tập, thay đổi để thích ứng với công việc mới, qua đó giảm các chi phí đào tạo, bồi dưỡng và việc sử dụng trở nên đơn giản, hiệu quả hơn.

- Đổi mới tuyển dụng góp phần làm tăng lòng tin của người dân vào nền hành chính. Trong các hạn chế của việc quản lý công chức, tình trạng “chạy việc”, “chạy biên chế”, “chạy chức” được người dân đặc biệt quan tâm và đó cũng là những vấn đề đang làm mất lòng tin của nhân dân vào nền hành chính. Đổi mới tuyển dụng theo hướng đáp ứng yêu cầu của CCHC sẽ làm cho người dân tin tưởng vào đội ngũ cán bộ, công chức và nếu có đủ điều kiện, năng lực, họ cũng có cơ hội để trở thành công chức tham gia quản lý nhà nước.

2. Một số giải pháp đổi mới hoạt động tuyển dụng nhằm đáp ứng yêu cầu CCHC giai đoạn tới

Để nâng cao hiệu quả của hoạt động tuyển dụng nhằm đáp ứng yêu cầu CCHC, xin đề xuất một số giải pháp sau:

Thứ nhất, cần xây dựng bộ tiêu chí tuyển dụng cho các vị trí công việc.

Muốn tuyển dụng hiệu quả, cần có tiêu chí tuyển dụng rõ ràng. Xây dựng bộ tiêu chí tuyển dụng đối với các vị trí công việc giúp cho việc tuyển dụng đáp ứng được yêu cầu, việc đánh giá trở nên khách quan, khoa học và dễ dàng hơn. Số lượng người làm việc trong các cơ quan HCNN là rất lớn, với nhiều ngành nghề, lĩnh vực khác nhau nhưng cách tuyển dụng hiện nay chưa đánh giá được mức độ phù hợp của ứng viên vào các vị trí công việc cụ thể. Phân tích công việc để có bản tiêu chuẩn thực hiện công việc là nhiệm vụ cần được quan tâm và triển khai sớm.

Thứ hai, cần đặc biệt quan tâm tới việc nâng cao năng lực tuyển dụng (kiến thức, kỹ năng, thái độ) cho người làm công tác tuyển dụng.

Trong tổ chức, có nhiều người tham gia vào công tác tuyển dụng với vai trò khác nhau. Tuyển dụng là công việc đòi hỏi tính chuyên nghiệp. Để tuyển dụng tốt đòi hỏi những người làm công tác tuyển dụng phải có chuyên môn với những kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm nhất định. Thực tế cho thấy, nhiều người làm công tác tuyển dụng trong các cơ quan HCNN ở Việt Nam chưa đáp ứng được những yêu cầu này.

Thứ ba, xây dựng trang thông tin điện tử (website) về tuyển dụng nhân sự hành chính quốc gia.

Thông báo tuyển dụng công chức là yêu cầu mang tính bắt buộc, được quy định trong các văn bản pháp lý nhằm đảm bảo tính công khai, bình đẳng trong tuyển dụng nhân sự cho cơ quan HCNN. Các cơ quan HCNN có thẩm quyền tuyển dụng đều đăng thông báo tuyển dụng trên các phương tiện thông tin đại chúng, trong đó có các website của mình. Tuy nhiên, người lao động vẫn khó tiếp cận thông tin bởi các lý do sau:

- Thời điểm tuyển dụng không thống nhất nên không biết lúc nào cơ quan nào tuyển dụng cho những vị trí công việc nào.

- Khó khăn trong việc tìm kiếm do thông tin không tập trung nên phải tìm địa chỉ và tìm hiểu trên nhiều website.

Việc xây dựng website tuyển dụng nhân sự hành chính của quốc gia cho phép người lao động dễ dàng trong việc tìm cơ hội vào làm việc cho cơ quan HCNN. Đây là giải pháp để thu hút được nhiều người tham gia dự tuyển, chất lượng tuyển dụng qua đó có thể được nâng lên. Điều này còn giúp phát huy quyền của công dân trong việc tham gia quản lý nhà nước.

Thứ tư, cần quan tâm đánh giá động cơ, thái độ của người dự tuyển.

Trong quản lý nguồn nhân lực, động cơ, thái độ của người dự tuyển luôn được nhà tuyển dụng quan tâm. Có rất nhiều ứng viên có kiến thức, kỹ năng tốt nhưng nếu thiếu động cơ làm việc, có thái độ không tốt sẽ bị loại, bởi những người đó khó có thể gắn bó lâu dài với công việc hoặc không đảm bảo được hiệu quả làm việc. Có thể nói, công tác tuyển dụng vào các cơ quan HCNN ở nước ta hiện nay, với 4 môn thi và một cuộc phỏng vấn nhưng do thiếu tính chuyên nghiệp nên chưa chú trọng nhiều vào việc đánh giá động cơ, thái độ của ứng viên. Ở Singapore động cơ dự tuyển của ứng viên rất được đề cao, với triết lý: Kiến thức và kỹ năng là quan trọng, là cần thiết nhưng nó có thể dễ dàng tích lũy. Động cơ, thái độ mới là điều khó thay đổi. Khi tổ chức có những ứng viên có thái độ đúng, họ có cơ hội để thành công.

Thứ năm, đẩy mạnh việc tuyển dụng công chức vào các chức danh lãnh đạo, quản lý.

  Hình thức này thực sự là bước đột phá trong công tác cán bộ, được các ngành, các cấp và nhân dân kỳ vọng, bởi nếu việc thi tuyển tổ chức khoa học, bảo đảm công bằng, minh bạch sẽ là điều kiện thuận lợi để hình thành đội ngũ lãnh đạo, quản lý có năng lực, góp phần quan trọng vào sự phát triển của nền hành chính quốc gia và từng bước ngăn chặn nạn "chạy chức", "chạy quyền".

ThS. Lê Thị Trâm Oanh Học viện Hành chính